Basic HTML Version
• Hiç kuşkusuz Anlaşmanın en
önemli bölümü malların ihracat
ve ithalatında ve transit geçişlerde
gümrükleme ve serbest dolaşıma
giriş ile ilgili hükümlerdir.
Bu konuda gümrüklerin basitleşti-
rilmesi ve ahenkleştirilmesine iliş-
kin 1974 tarihli KYOTO protoko-
lünün 1999 değişikliği ile Dünya
Gümrük Örgütü üyelerine önerilen
gümrük rejimleri örmek alınmıştır.
Anlaşma’ ya göre, DTÖ üyesi ülke-
ler, en önemlileri aşağıda belirtilen
hususlara uymalıdırlar:
a)
Elektronik belgelendirme de
kullanılarak gümrükleme işlem-
lerin tamamlanması ve mallar
limana vardığında, “serbest dola-
şıma giriş”in gerçekleşmesi için
gerekli hukuki tedbirler alınmalı-
dır.
b)
İthalat ve ihracatçılara vergi ve
harçları, olanak ölçüsünde, elektro-
nik ödeme yöntemi ile yapmalarına
olanak sağlanmalıdır.
c)
Vergi ve gümrük giderlerinin
daha sonra da hesaplanabileceği
dikkate alınarak “serbest dola-
şıma giriş” ayrı değerlendirilmeli
ve bu suretle hızlandırılmalıdır. Bu
konuda uygun teminatlar alınabile-
ceği tabiidir..
d)
Riskli malların daha hızlı ser-
best bırakılabileceği bir risk rejimi
uygulanmalıdır. Bu konuda daha
sonra yapılacak gözetim usulleri
kabul edilmelidir.
e)
İşlemlerin ortalama ne kadar
süreceği yayınlanarak tüccarlara
gereksiz gecikmelere yol açılma-
dığı gösterilmelidir.
f)
Yeterli ve güvenilir gümrük ajan-
larına “yetkili ajan” statüsü verile-
rek işlemlerin hızlandırılması ted-
birleri alınmalıdır. (Bir tür yeminli
gümrük müşaviri veya komisyon-
cusu)
g)
Hava yolu ile gönderilen kargo-
lar ve bozulabilir mallar için işlem-
leri hızlandırıcı özel tedbirler uygu-
lanmalıdır.
• İki ülke arası hudutlarda görevli
kurumların ahenkli ve işbirliği
anlayışı içinde çalışması amacıyla
gerekli tedbirler alınmalı, örneğin
çalışma saatlerinin aynı olması sağ-
lanmalıdır. Gerektiğinde alt yapı ve
maddi olanakların ortaklaşa kulla-
nımı gerçekleştirilmeli, iki ülke
yetkililerince ortak kontrol yapı-
labilmesi mümkün kılınmalıdır.
Bu suretle işlemlerin kısalacağı ve
belirli ölçüde tasarruf sağlanacağı
kuşkusuzdur. Tüm ödeme ve işlem-
lerin tek pencere veya tek gişe sis-
temi ile yürütülmesi sağlanmalıdır.
İthalat işlemlerinin hızlandırılması
ve tıkanıklıkların oluşmaması ama-
cıyla ithalat işlemlerinin başka
gümrükleme alanlarında yapıla-
bilmesi mümkün kılınmalıdır. Bu
amaçla malların gümrük muhafa-
zası altında yurt içinde taşınması
mümkün kılınmalıdır. (Örneğin
Kapı kuleden giren kamyonların
Tekirdağ veya Çatalca’da gümrük-
lenmesi gibi)
• Anlaşma’nın önemli maddelerin-
den biri de Transit ticareti konula-
rıyla ilgili olandır. Transit serbestisi
GATT V inci madde ile öngörülmüş
bir husustur. Özellikle kıyısı olma-
yan az gelişmiş ülkeleri ilgilen-
diren bu alanda Anlaşma, transit
geçiş yapılan ülkenin tahsil edeceği
ücretin, bu alanda yapılan mas-
rafları aşan ek yükler getirmeme-
sini hükme bağlamıştır. Bu konu-
daki formalite ve belgeler malların
belirlenmesi ve transit gerekleri-
nin yerine getirilmesi gereklerin-
den daha fazla olmamalıdır. Tran-
sit halindeki mallar gideceği ülkeye
varıncaya kadar başka teknik ince-
lemeye tabi tutulmalıdır. Üye ülke-
ler transit malları varış ülkesine
hududuna ulaştığında formaliteleri
en kısa sürede tamamlayarak geçişi
hızlandırmalı.
• Bu arada, Anlaşma ile, sınır kom-
şuları başta olmak üzere, tüm ülke-
ler gümrük idareleri, ilgili diğer
idareler ve ticaret mercileri ara-
sında iyi ilişkiler kurulmasına ve
işbirliği sağlanmasına çaba gös-
terilmesi, ithalat, ihracat ve tran-
sit ticaretine ilişkin sorumluluklar
konusunda disiplinli davranılması
gerektiği de vurgulanmaktadır.
Bilgi alışverişi konusunda uluslar
arası standartlarla uyumlu davra-
nılmalıdır.
Ticareti kolaylaştırmak ve hız-
landırmak öngörülen bu hususla-
rın gerçekleşmesi için DTÖ üyesi
ülkeler gümrük idareleri ve ilgili
diğer kurumları arasında ilişki-
lerde iyi niyet ve işbirliği anlayı-
şının hakim olması gerektiği kuş-
kusuzdur. Her üyenin ve özelikle
gelişme yolundaki ülkelerin tek-
nik ve mali durumları ve komşu
ülkeler arası siyasi ilişkilerin ola-
nak verdiği ölçüde uygulamaları
öngörülmektedir. Kaldı ki, bunlar-
dan bazıları Afrika ve ASEAN ülke-
leri arasında uygulanmaya başlan-
mıştır.
TÜRKİYE VE TKA
T
icaret’te kolaylık uygulamala-
rının ve örneğin transit ticare-
tini ele aldığımızda coğrafi mevkii
dolayıyla Türkiye’nin çeşitli fayda-
lar sağlayacağı açıktır. Bugün için
Gümrük idaremiz, AB ile gümrük
birliği ve uyum çalışmaları sonucu
TKA’nın öngördüğü birçok alanda
ileri sayılabilecek yöntemleri esa-
sen uygulamaktadır. Bu uygula-
malar Anlaşma yürürlüğe girdik-
ten sonra, tüm DTÖ üyesi ülkeler
gibi, ülkemiz için de uyulması
gereken uluslar arası taahhütler
haline dönüşecektir. Ancak, güm-
rük birliği içinde AB ile ülkemiz
arasında malların serbest dolaşı-
mında engel olmaması gerekirken,
vize sorunları, geçiş kotaları, nor-
malin çok üstünde geçiş ücretleri
gibi nedenlerle AB ülkelerine ihra-
catımızda zorluklarla karşılaşmak-
tayız. Bu sorunların kısa sürede
çözüleceğini umarız. Öte yandan,
GÜMRÜK MÜŞAVİRİ |
46
53