Basic HTML Version
TKA’NIN GEREKÇE VE AMAÇLARI
TKA
her şeyden önce sınır
ötesi mal dolaşımıyla
ilgili gümrük ve benzer işlemle-
rin basitleştirilmesini öngörmek-
tedir. Bu çerçevede alınacak ted-
birlerin dünyadaki en uygun ve en
pratik uygulamalardan esinlenerek
alınacağı kuşkusuzdur. Sözkonusu
basitleştirme ile ithalat ve ihracat
işlemlerinde kaynaklanan giderle-
rin önemli ölçüde azalacağı bek-
lenmektedir.
Gerçekten, 2014 yılında Dünya
Bankası tarafından yapılan bir
araştırmada ortaya çıkan verilere
göre ihracat yapılırken gerek
duyulan gümrük işlemleri için,
farklı ülkelere göre, 2 – 11 adet bel-
ge’ye İhtiyaç duyulmaktadır. Bu
işlemler en az 6 en çok 86 gün sür-
mektedir. İthalatta ise belge sayısı-
nın 2 ile 17 olduğu, işlemlerin ise 4
ile 130 gün arası sürdüğü saptan-
mıştır.
Ticaretin Kolaylaştırılması Anlaş-
ması yürürlüğe girdiğinde ve uygu-
landığında bu durumdan en çok
gelişme yolundaki ülkelerle en az
gelişmiş ülkelerin yararlanacağı
öngörülmektedir. Ülke içinde ise,
, orta ve küçük boy işletmelerin
yeni sistemden daha fazla yarar-
lanacakları kuşkusuzdur. Gerçek-
ten, yeterli eleman çalıştırmanın
büyük mali külfet getirdiği, işlem-
lerin üçüncü şahıs ve kurumlarca
yürütülmesine gerek duyulan bir
ortamdan, bürokrasinin ve ihtiyaç
duyulan belgelerin azalacağı, güm-
rük vergisi ve benzeri ödemelerin
tek bir veznede yapılabileceği bir
düzeye geçilmesi küçük işletme-
ler için önemli bir tasarruf kaynağı
olacaktır.
Gümrük işlemlerinin mallar yola
çıktığında, elektronik ortamda baş-
latılarak sonuçlandırılması, hem
ithalatçı hem de ihracatçı açısın-
dan gerekli transit ve gümrükleme
sürelerinin kısalmasına, mal hare-
ketlerinin hızlandırılarak zaman
kazanılmasına olanak verecektir.
Bu suretle, ihracatçılar ihraç ettik-
leri malların daha çabuk nakde
dönüştüğünü, ithalatçılar ise nakit
ve akreditif açılması gibi konu-
larda bağladıkları öz sermaye
ve kredilerinin daha kısa sürede
çözülebildiğini de görecekler-
dir. Bu husus başta Kobiler olmak
üzere, tüm şirketlere ve dolayıyla
ülke
ekonomisine
milyarlarca
dolar kazandırabilecektir. Gerçek-
ten, finans kaynaklarının daha
hızlı döndürülmesinin, üretimin,
ihracatın ve doğal olarak şirket
kârlarının artmasına ve ülke eko-
nomilerinin daha yüksek bir kal-
kınma ve gelişme hızına kavuşma-
sına olanak vereceği kuşkusuzdur.
Aynı şekilde, ticari bankaların dış
işlemlerden kaynaklanan yüküm-
lülüklerinin süresi kısalacak, özel-
likle az gelişmiş ülkelerde, kaynak-
ları esasen sınırlı olan banka ve
finansal kurumlar, limitlerini daha
hızlı ve daha çeşitli bir şekilde kul-
landırarak, bu gelişmelere ayrıca
katkıda bulunabileceklerdir.
Genel olarak TKA’nın maliyetinin
ithalat veya ihracatta ya da tran-
sit ticarette, malların sınırlardan
kolaylaştırılmış yöntemlerle geçi-
şinin faydaları yanında çok düşük
olacağı anlaşılmaktadır. Nitekim,
bazı hesaplamalara göre, gümrük-
leme giderlerinde %5 civarında bir
azalma ilgili kurumlara yüz milyar-
larca dolar doğrudan kazanç sağla-
yabilecektir. Öte yandan, sınır ötesi
mal ticaretinin kolaylaştırılması ve
hızlandırılmasının dünya ticaret
hacmini önemli ölçüde arttırabile-
ceği de ileri sürülmektedir. Sözko-
nusu artışın ekonomik etkilerinin
boyutunu tam olarak öngörmek
mümkün değilse de, bu durumun
özellikle az gelişmiş ülkelerin kal-
kınma çabalarına çok önemli katkı
sağlayacağı söylenebilir.
Bilindiği gibi, son yıllarda, Afrika,
Asya-Pasifik ve Latin Amerika ülke-
leri arasında ikil ve bölgesel tica-
retin geliştirilmesi için çok sayıda
gümrük birliği ve serbest ticaret
anlaşması yapılmıştır. Bu amaçla
karşılıklı olarak tanınan gümrük
vergisi indirimlerinin ve diğer ted-
birlerin etkisi, gümrükleme ve
transit işlemlerindeki zorluk ve
gecikmeler nedeniyle arzulanan
amaçlara ulaşamamıştır. TK Anlaş-
ması hükümlerinin uygulanması
ile, bu ülkeler arasında, sözü edi-
len gümrük indirimleriyle düze-
yinde veya onlara yakın oranda
ticaret artışı sağlanması müm-
kün görülmektedir. Transit geçiş-
lerle ilgili kolaylıklardan ise en çok
sahili olmayan az gelişmiş veya en
az gelişmiş ülkelerin yararlanacak-
ları kuşkusuzdur.
OECD tarafından yapılan bir araş-
tırmada, TKA’nın tam olarak uygu-
lanması halinde, düşük gelir gru-
bundaki ülkelerin hudutlardaki
işlemlerle ilgili harcamalarında
ortalama % 17 oranında tasar-
ruf sağlayacakları hesaplanmış-
tır. Bu oran orta gelir grubu için %
15, OECD üyeleri için % 12 civarın-
dadır. Ancak, Anlaşma’dan doğan
yükümlülüklere daha az uyan ve
daha düşük düzeyde uygulayan
ülkelerin kazacının da daha az ola-
cağı saptanmıştır (ülke grupla-
rına göre yukarıdaki oranların2-4
puan altında). Her ne kadar geliş-
miş ülkeler sahip oldukları mali ve
teknik olanaklar nedeniyle Anlaş-
mayı tümüyle uygulayacak olsalar
da, ortaya çıkacak kazancın düşük
gelir grubundaki ülkelerin ekono-
mileri için, göreceli olarak, daha
fazla önem taşıyacağı söylenebilir.
Bu konuda gelişmiş ülkelerin sınır-
larındaki uygulamaların esasen
belli bir kolaylığa ulaşmış olduğu
hususu dikkate alınmalıdır.
GÜMRÜK MÜŞAVİRİ |
46
51