Basic HTML Version
Ticaretin
Kolaylaştırılması
Anlaşması
İstemi Parman
Emekli Diplomat
GATT
’ın yürürlüğe gir-
diği 1947 yılından
sonra, uluslararası diş ticaret hac-
minde önemli artışlar olmuştur.
Taraf ülkeler arasında 7 kez yapı-
lan ticaret müzakerelerinde sağ-
lanan gümrük indirimlerinden
tüm üyelerin yararlanması, mik-
tar kısıtlamaların azaltılması bu
artışta en önemli etkenler olmuş-
tur. 1947 -1979 arasında gerçekle-
şen 7 müzakere süreci sonucunda
gümrük vergileri önemli ölçüde
indirilmiştir. Bu düşüşte, bölge-
sel düzeyde de olsa, gümrük bir-
liği, serbest ticaret anlaşmaları ve
GYÜ’lere tek taraflı olarak tanı-
nan bazı gümrük avantajlarının da
ayrıca etkili olduğu kuşkusuzdur.
Bu dönemde dünya ticareti, ülke-
lerin ekonomik gelişmelerinin de
üstünde bir artış sağlamışsa da,
1979 da sona eren TOKYO müzake-
releri sırasında Dünya ticaretinin
düzenlemesini hedefleyen GATT
sisteminin yetersiz olduğu ortaya
çıkınca 80’li yılların ikinci yarı-
sında başlatılan Uruguay müza-
kereleri neticesinde 1995 yılında
Dünya Ticaret Örgütü’nün kurul-
muş ve gümrük vergileri %5- %10
düzeylerine inmiştir.
DTÖ anlaşmaları ile uluslar arası
ticaret düzenine, “Hizmet Tica-
reti” ve “Ticaretle İlgili Fikri Mül-
kiyet Hakları” anlaşmaları ile yeni
unsurlar getirilmesi, tekstil kota-
larının kaldırılması, tarım sektö-
rünün serbest ticaret sistemine
dahil edilmesi , son 20 yıl içinde
Çin ve Rusya gibi dünya ticaretinde
önemli 2 aktör dahil 30 dan fazla
ülkenin DTÖ’ye üye olmasıyla yeni
gümrük indirimleri sonucu dünya
ticareti hacmi 40 trilyon (yakla-
şık 20 triyon dolarlık ihracat diğer
ülkelerin bu meblağa yakın ithala-
tını teşkil etmektedir). ABD dola-
rına yaklaşmıştır. Günümüzde DTÖ
üyesi 163 ülkenin dünya ticaretin-
deki payı % 98’e ulaşmıştır.
Bütün bu olumlu unsurlara rağmen,
son yıllarda gözlemlenen ekonomik
durgunluğun yanı sıra, dünya tica-
ret hacminin gelişmesinde, geçmiş
yıllara göre, belirgin bir yavaşlama
da görülmektedir. Bu durumun
genel olarak ekonomik gelişme ve
özel olarak da kalkınma yolundaki
çabalar üzerindeki olumsuz etkile-
rini azaltmak amacıyla bir seri ted-
birler alınması kaçınılmaz hale gel-
miştir. GATT döneminde gelişme
yolundaki ülkelere gelişmiş ülke-
lerce “Genel Tercihler Sistemi “ ile
tek taraflı olarak sağlanan gümrük
vergisi indirimleri ile bu alanda ilk
adımlar atılmıştı. Sözkonusu çaba-
lara daha sonra DTÖ döneminde en
az gelişmiş ülkelere tanınan “silah
hariç her şey”i (EBA) kapsayan
vergi muafiyetleri ile katkı sağlan-
mıştır. Bu gelişmelerin az gelişmiş
ülkelerin ve özellikle en az geliş-
miş 48 ülkenin yeni yatırımlar çek-
melerine, sürdürülebilir kalkınma
hedeflerine ulaşmalarına ve bu çer-
çevede ihracatlarını arttırarak, kal-
kınmaları için gerekli dış kaynak-
lara ulaşmalarına yardımcı olacağı
açıktır. Kaldı ki gelişme yolundaki
ANALİZ
GÜMRÜK MÜŞAVİRİ |
46
49